Nacionalni dan zaštite prirode

U Srbiji se 11. april obeležava kao Dan zaštite prirode. Ustanovljen je 2009. godine, usvajanjem Zakona o zaštiti prirode, kao prilika da se najširoj javnosti ukaže na značaj zaštite prirode, ali i značaj upravljanja zaštićenim prirodnim područjima. Datum nije odabran slučajno, to je dan kada je 1949. godine prvi put zaštićeno jedno prirodno dobro, a to je bio Spomenik prirode “Velika i Mala Ripaljka” u opštini Sokobanja.

Zaštićena područja su područja koja imaju izraženu geološku, biološku, ekosistemsku i/ili predeonu raznovrsnost i zbog toga se aktom o zaštiti proglašavaju zaštićenim područjima od opšteg interesa. Pored toga, definisana su i staništa vrsta ptica i drugih migratornih vrsta značajnih u skladu sa međunarodnim propisima, koja se mogu proglasiti za zaštićena područja od opšteg interesa. Utvrđivanje vrednosti i značaja zaštićenog područja, prema Pravilniku o kriterijumima vrednovanja i postupku kategorizacije zaštićenih područja, vrši se u odnosu na izraženost glavnih prirodnih obeležja, pojava i procesa od interesa za zaštitu područja, kao i funkcije i namene područja i na osnovu toga se svrstavaju u jednu od tri kategorije: područje od izuzetnog (međunarodnog, nacionalnog), velikog (pokrajinskog/regionalnog) ili lokalnog značaja.

Zaštićena područja su klasifikovana u 8 vrsta, i to: nacionalni park, park prirode, predeo izuzetnih odlika,  opšti rezervat prirode, specijalni rezervat prirode, strogi rezervat prirode, spomenik prirode i zaštićeno stanište.

U Srbiji je danas zaštićeno oko 7,5% teritorije. Imamo 5 nacionalnih parkova, 22 parka prirode, 32 predela izuzetnih odlika, 62 rezervata, 307 spomenika prirode, 7 zaštićenih staništa, 34 prirodna prostora oko spomenika kulture i spomenika od istorijskog značaja, 1.748 strogo zaštićenih divljih vrsta i 865 zaštićenih divljih vrsta.

Stručna ustanova najvišeg ranga koja se bavi zaštitom prirode je Zavod za zaštitu prirode Srbije, a odmah uz njih stoji i Pokrajinski zavod za zaštitu prirode. Zadatak im je da zaštite, unapređuju i sačuvaju nacionalne prirodne resurse.

Kao glavni ciljevi u narednom periodu, u oblasti zaštite prirode, postavljeni su: povećavanje procenta zaštićene teritorije Srbije, unapređenje upravljanja područjima koja već uživaju zaštitu, razvijanje nacionalne ekološke mreže i aktivnije uključivanje u evropsku ekološku mrežu Natura 2000.

“Srbija predstavlja jedan od 158 centara svetskog biodiverziteta. Prisustvo velikog broja različitih tipova staništa, od barskih i močvarnih, preko preostalih stepa, peščara i kontinentalnih slatina, do očuvanih šumskih zajednica prašumskog karaktera u kanjonima i klisurama divljih reka i planinskih i visokoplaninskih oblasti, omogućili su prisustvo raznovrsnog biljnog i životinjskog sveta. Upravo ova raznovrsnost omogućila je da po prirodnim karakteristikama Srbija bude Evropa u malom sa ekosistemima od submediteranskog do subarktičkog tipa.” (Izvor: Zavod za zaštitu prirode Srbije)